علی بن ابیطالب (به
عربی: علیّ بن أبی طالب؛ زادهٔ
۱۳ رجب ۳۰
عامالفیل برابر با ۲۳ قبل از
هجرت – درگذشتهٔ
۲۱ رمضان
۴۰ قمری)
امام اول تمامی شاخههای مذهب
شیعه، خلیفهٔ چهارم از
خلفای راشدین
اهل سنت، و پسرعمو و داماد
محمد است. [۱]
ابوطالب و
فاطمه بنت اسد، همسر
فاطمهٔ زهرا، و پدر
حسن،
حسین، و
زینب است. [۲]
خلافت اسلامی [۳]
شام حکومت کرد. او در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجستهای برخوردار است. [۴]
در کودکی به دلیل بدهکار شدن پدرش،
محمد سرپرستی او را بر عهده گرفت. پس از دعوت محمد، علی در سن حدوداً ۹ تا ۱۱ سالگی از
اولین ایمانآورندگان به اسلام گشت؛ [۵]
یوم الدار علناً اعلام کرد [۶] [۷] [۸]
لیلة المبیت به
هجرت محمد کمک کرد [۹]
مدینه و ایجاد
پیمان برادری بین مسلمانان، او را بهعنوان برادر خویش انتخاب کرد. [۱۰]
پرچمدار سپاه اسلام بود و به دلاوری مشهور گشت. [۱۱]
مسئلهٔ حق وی در
خلافت پس از محمد منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. [۱۲]
حجةالوداع در
غدیر خم جملهٔ هر که من
ولی او هستم، این علی ولی او است» را به زبان آورد؛ اما مقصود این عبارت مورد اختلاف شیعه و سنی قرار گرفت. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب
امامت و
خلافت در خصوص علی شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی تفسیر میکنند. [۱۳] [۱۴] [۱۵]
محمد، زمانی که علی مشغول کفن و دفن وی بود، جمعی از مسلمانان در
سقیفهٔ بنیساعده گرد هم آمدند و بعد از م با یکدیگر دربارهٔ انتخاب جانشین او، سرانجام با
ابوبکر بهعنوان خلیفه بیعت کردند. [۱۶] [۱۷] [۱۸]
انتخاب خلیفهٔ سوم فعالیت ی نداشت. البته هر گاه خلفای سهگانه میخواستند، در امور دینی، قضایی، و ی به آنها م میداد. [۱۹]
پس از کشتهشدن
عثمان، او بهعنوان
چهارمین خلیفهٔ مسلمانان برگزیده شد. دوران خلافت وی با نخستین
جنگهای داخلی میان مسلمانان و شورشهایی نظیر شورش ایرانیان همزمان بود. علی با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی به رهبری
عایشه،
طلحه، و
زبیر در مکه که خواهان برگزاری شورا برای تعیین خلافت بودند و گروهی دیگر به رهبری
معاویه در شام که انتقام خون عثمان را خواستار بودند. چهار ماه پس از خلافت، علی در
جمل گروه اول را شکست داد؛ اما سرانجام
جنگ صفین با معاویه به لحاظ نظامی بینتیجه بود و در نتیجه
حکمیت به لحاظ ی بر ضد علی تمام شد. سپس در سال ۳۸ هجری با
خوارج که قبول حکمیت توسط علی را
بدعت میدانستند و بر او شوریدند، در
نهروان جنگید و آنان را شکست داد. [۲۰]
مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام
ابن ملجم مرادی کشته شد، [۲۱]
حرم او و شهر
نجف پیرامون مدفن او ساخته شد. [۲۲]
علیرغم تأثیر اختلافهای مذهبی در تاریخنگاری مسلمانان، منابع توافق دارند که علی شخصیتی عمیقاً مذهبی و سرسپرده به اسلام و حکومت عادلانه مطابق با
قرآن و
سنت بود. وی سختگیرانه وظایف مذهبی را مراعات میکرد و از متاع دنیوی دوری میجست. برخی نویسندگان وی را فاقد مهارت و انعطافپذیری ی میدانند. [۲۳]
ویلفرد مادلونگ خودداری او از مشارکت در بازی جدید فریبکاری ی و فرصتطلبی هوشمندانه که در زمان خلافت وی در دولت اسلامی ریشه دوانده بود، هرچند وی را از کامیابی در زندگی محروم ساخت، اما سبب شد در نظر ستایشگرانش بهعنوان نمونهای از تقوای اسلام نخستین و فاسدنشده و همچنین فتوت عربی پیش از اسلام جلوهگر شود. [۲۴] [۲۵]
نهج البلاغه میباشد. همچنین اشعار و نوشتههای متعدد به زبانهای مختلف در مدح و بیان جایگاه علی بخشی از ادبیات و فرهنگ دینی ملل مسلمان را تشکیل میدهد
شهر کتاب
درباره این سایت